woensdag 4 maart 2009

Atheïst of agnost?

Vorige week had ik een discussie met een aantal collega filosofen over het fundamentalistische karakter van het atheïsme. Volgens mijn medediscutanten is de basisstelling van het atheïsme (er bestaat geen god) even dogmatisch als de basisstelling van de gelovige (god bestaat). Immers, geen van beide stellingen zijn bewijsbaar. In zekere zin is dat waar, maar toch is dat mijns inziens geen voldoende reden om de atheist te brandmerken als een dogmaticus. Ook is dit geen voldoende reden om zichzelf agnost te noemen in plaats van atheist.
Er is immers iets vreemds aan te gang als het gaat over vragen in verband met het bestaan van een opperwezen. Iemand die zich negatief uitspreekt over het bestaan van eenhoorns, de Verschrikkelijke Sneeuwman of de paashaas, wordt doorgaans geen dogmaticus genoemd. Nochtans is hij ook niet in staat om het niet-bestaan van deze entiteiten te bewijzen. Toch zijn er geen agnosten als het over het bestaan van eenhoorns e.d. gaat. In dat geval zijn er slechts twee categorieën: believers en non-believers. Bij de non-believers zul je geen mensen aantreffen die beweren dat sommige van hun mede non-believers even dogmatisch zijn als de anderen. Enkel als het over god gaat, moet de categorie van non-believers verder worden onderverdeeld. Waarom dergelijke ondervredeling zin heeft als het over geloof in god gaat, maar zinloos is als over de paashaas is mij niet duidelijk. Sterker nog, het schaadt mijn gelijkheidsgevoel: alle fictionele enititeiten, of zo nu oude mannen met baarden zijn of dartele, chocolade-brengende viervoeters, hebben dezelfde rechten.

Als we kijken naar de twee stellingen "god bestaat" en "god bestaat niet", dan zien we trouwens dat de atheïstische stelling falsifieerbaar is, terwijl de theïstische stelling dat niet is. Dit betekent dat de atheïst zich kwetsbaarder (en dus minder dogmatisch) opstelt dan de theist.

Een argument dat door mijn gesprekspartners werd geformuleerd ten voordele van de agnostische positie, is dat de agnost vindt dat hij niets kan weten over "god" en dus ook geen uitspraken kan doen over het al dan niet bestaan er van. Maar dit betekent dat de agnost erkent dat het concept "god" geen betekenis heeft (als je er op geen enkele manier kan over praten, dan heeft het concept geen betekenis). Maar als een concept geen betekenis heeft, dan kan het ook worden geëlimineerd, en dan kan er ook niets aan beantwoorden. Maar dan is de agnost toch gewoon een atheïst.

1 opmerking:

Anoniem zei

Wat feitelijk speelt is dat niemand een zinnige mening of bedenksel kan hebben. Punt is vooral wat genoemd wordt, theist of atheist, agnost.., wat dan ook, niets past.
Onze "kennis" reikt van 12 dimensies voor universum en quarks plus gluonen. 14,7 miljard jaar ("oerknal..") tot de meest bizarre ongrijpbare "dingen" die geen dingen zijn. De lichtsnelheid, niets kan sneller( of..?), ontdekt (als beeldspraak ideaal), maar onbegrepen.
En dan hebben we het nog niet over levende materie. Als algemeen natuurwetenschapper en helaas creatief fantast heb ik "notie" en wat kennis van dat alles, maar ? Doorgronden kan ik niets, jullie evenmin. De drie termen Atheist, Agnost of Theist zijn zonder waarde. "Wetenschap" is niet - ik herhaal - "Snappenschap". De At.., Ag en Th.. denken dat ze iets "snappen". Absoluut onmogelijk. Voor mij is het enige, ik ben een extreem verwonderde, belast met iets als de "oerhuiver". Maar ook met verwondering en bewondering.
Een van de dingen is bijvoorbeeld dat biochemici DNA en aminozuren "inevitable" noemen, met betekenis die ver "buitenaards" geldig is (lijkt te zijn).
Te denken dat er dan ook ergens in de miljarden sterrenstelsels in aarde, water en lucht rondwandelende bipolaire Xomo sapiens met dezelfde bedenksels lopen met eveneens Xomo nonsens varianten daarbij ......

Het project SETI draai ik al jaren op mijn computers. Nooit een piepje van daarbuiten...
We (we?) hebben op aarde nog +/- 1/X(5000.000.000) jaar om wat op te vangen, dan ploft de zon zo'n beetje als "rode reus". O lord...

Dirk