Nagel versus evolutie

De Amerikaanse filosoof Thomas Nagel heeft voor heel wat controverse gezorgd door in een eindejaarslijstje voor The Times Literary Supplement het boek Signature in the Cell: DNA and the evidence for Intelligent Design als één van zijn twee boeken van het jaar te kiezen. Over het boek schrijft Nagel:

The controversy over Intelligent Design has so far focused mainly on whether the evolution of life since its beginnings can be explained entirely by natural selection and other non-purposive causes. Meyer takes up the prior question of how the immensely complex and exquisitely functional chemical structure of DNA, which cannot be explained by natural selection because it makes natural selection possible, could have originated without an intentional cause.

Wat heel wat controverse veroorzaakt, is het feit dat Nagel in dit fragment klakkeloos de redenering van voorstanders van Intelligent Design (ID) overneemt (namelijk dat het ontstaan van DNA niet kan worden verklaard vanuit evolutionair standpunt omdat DNA zelf het belangrijkste vehikel is waarlangs natuurlijke selectie kan opereren) zonder de relevante literatuur en/of specialisten te raadplegen. Toegegeven het is een, voor filosofen, aantrekkelijke redenering om te maken: X is het vehikel dat er voor zorgt dat proces Y mogelijk is, dus X kan zelf niet ontstaan zijn door het proces Y. Maar dergelijke redeneringen zijn zeer verraderlijk indien men enkel de vulgariserende beschrijvingen van proces Y kent. De opmerkingen die tegen Nagel worden ingebracht zijn dan ook zeer legitiem.

Het is trouwens niet de eerste keer dat Nagel bizarre uitspraken doet in het ID versus evolutie debat. Vorige jaar publiceerde hij een artikel in Philosophy & Public Affairs waarin hij een analyse gaf van en een negatief verdict over het zogenaamde Dover-besluit (volgens deze in 2005 genomen beslissing hoort ID niet thuis in de biologieles). Ook dat artikel is door velen bekritiseerd om twee redenen. Eerst en vooral omdat Nagel in dit artikel geen correcte weergave en interpretatie van het Dover-besluit geeft. En ten tweede, omdat Nagel een aantal elementaire wetenschapsfilosofische fouten maakt.

Uit deze twee voorvallen blijkt dat Nagel

a) een probleem te hebben met de evolutietheorie

b) ID een volwaardig wetenschappelijk alternatief te vinden voor de evolutietheorie

Wat punt a) betreft, staat Nagel niet alleen, filosofen zoals Fodor (en ook Chomsky, zij het in mindere mate) hebben proberen aan te tonen dat de evolutietheorie geen volwaardige wetenschappelijke theorie is. Maar, in tegenstelling tot Nagel, heeft Fodor nooit geargumenteerd voor b).

Dat Nagel kritiek heeft op het materialisme, is geen geheim. Een van zijn veel geciteerde artikels (What is it like to be a bat?) binnen het domein van de wijsgerige psychologie is precies een poging om aan te tonen dat het menselijk bewustzijn niet kan worden verklaard aan de hand van een materialistische wetenschappelijke theorie. Dit is uiteraard een legitieme stellingname. De vraag is echter of het (mogelijks) falen van een materialistische bewustzijnstheorie ook maar iets zegt ten voordele van ID. Ook al slaagt de huidige wetenschap er niet in om bewustzijn of de oorsprong van het leven te verklaren, dan is het nog altijd moeilijk in te zien waarom dat een argument zou zijn om ID in de biologieles aan bod te laten komen. Immers het falen van een wetenschappelijke theorie, zegt niets over het wetenschappelijk karakter van een rivaliserende "theorie". Nagel lijkt er vanuit te gaan, dat het in het ID versus evolutie debat gaat om twee theoriëen die ongeveer hetzelfde wetenschappelijk karakter hebben en dus met elkaar moeten worden vergeleken op basis van explanatorische kracht. Maar dat is niet het geval. ID is helemaal geen wetenschappelijke theorie (en heeft trouwens geen explanatorische kracht).