Totale terreur

"Terror is the realization of the law of movement; its chief aim is to make it possible for the force of nature or of history to race freely through mankind, unhindred by spontaneous human action."




REFERENTIE:




H. Arendt, The origins of Totalitarianism, San Diego: Harvest/HBJ (1973), p.465




COMMENTAAR:




De eigenschap die de totalitaire staat uniek maakt, aldus Arendt, is de volgende: de totalitaire staat is die staat waarin de wet geen verband houdt met, of gedicteerd wordt door moraliteit (of andere menselijke instituten), maar direct en onbemiddeld is afgeleid uit de Natuurwet, waarbij deze laatste gekenmerkt wordt door zijn dynamisch karakter. Deze natuurwet mag door niets gehinderd worden, vandaar dat de totalitaire terreur als doel heeft ieder menselijk subject te herleiden tot een willoos object. Het is een totale terreur omdat iedere mens erdoor getroffen wordt (zowel voor- als tegenstanders van het regime moeten herleid worden tot object); maar ook omdat de mens en de samenleving volledig worden onderworpen aan de natuurwet. Anders gezegd, enkel de objectieve natuurwet dient om de samenleving te organiseren; menselijke instituten zoals moraal zijn volledig onderworpen aan de natuurwet.

Of dergelijke beschrijving van toepassing is, op de huidige, zichtbare (gemediatiseerde) vormen van terreur is twijfelachtig. Dergelijk terrorisme lijkt geen totalitaire oorsprong te hebben.

Maar Arendts analyse is misschien wel van toepassing op een ander systeem: het kapitalisme. Marktfundamentalisten beschrijven het kapitalisme ook als een natuurfenomeen dat door niets mag worden gehinderd (geen grenzen, geen ethische of morele regels, geen overheidsinmenging, ontmanteling sociale zekerheid,... ). Waar is de terreur die bij dit totalitarisme hoort?

Een antwoord op deze vraag kan gevonden worden in de landen die aan dergelijke extreme vorm van kapitalisme zijn blootgesteld. Bijvoorbeeld de landen in Zuid-Amerika. Daar is in de jaren 70 dergelijk kapitalisme uitgeprobeerd onder de terreurregimes van militaire junta's